Aport to świadczenie wnoszone przez wspólnika w zamian za udziały w spółce. Zazwyczaj udziały są obejmowane w zamian za wpłaty pieniężnych wspólników, na kapitał zakładowy spółki. Kodeks spółek handlowych przewiduje jednak możliwość pokrycia udziału w części, a nawet w całości aportem. Co może stanowić aport? Jakie są warunki i formy wnoszenia aportu do firmy? Jak należy wykazywać aport w dokumentach spółki? W tym poradniku omówimy dokładnie tematykę związaną z aportem w firmach.
Spis treści
Aport – czym jest w spółce kapitałowej
Kodeks spółek handlowych nie zawiera ścisłej definicji aportu. Zezwala jednak na wnoszenie wkładów do spółek w dwóch formach – pieniężnych i niepieniężnych. Aport, jako wkład niepieniężny, jest zdefiniowany przez kodeks na zasadzie przeciwieństwa do wkładu pieniężnego – nie może mieć postaci gotówki (bez względu na walutę) ani formy bezgotówkowej np. przelewu bankowego. Aport jest więc prawem, o określonej wartości, zastępującym wpłatę pieniężną na pokrycie kapitału zakładowego.
Szczegółowe określenie aportów musi zostać ujęte w umowie spółki z o.o. lub w uchwale o podwyższeniu kapitału zakładowego. Ujawnienie aportu musi obejmować określenie formy i wysokość wartości wkładów. Wkłady są niezbędne w celu otrzymania przez wspólników udziałów w kapitale zakładowym i nigdy nie ma możliwości zwolnienia wspólnika od obowiązku wniesienia wkładu do spółki.
Kodeks spółek handlowych jasno określa, że każdy aport musi zostać zgłoszony we wniosku o założenie spółki składanym do sądu rejestrowego, a także w potwierdzeniu pokrycia kapitału zakładowego sporządzanym przez założycieli.
Jakie kryteria musi spełniać aport
Nie każde prawo, będące w posiadaniu wspólnika może stać się przedmiotem aportu. Jakie kryteria są niezbędne do uznania danego prawa za aport? Wkład niepieniężny do spółki kapitałowej musi charakteryzować:
- możliwość wyceny (określenia wartości majątkowej);
- możliwość umieszczenia w bilansie z określoną wartością;
- możliwość zbycia prawa na rzecz osób trzecich;
- możliwość ustanowienia prawa aportu (posiadanie przez wspólnika).
Dla spółki powinny być ważne również nieobligatoryjne dodatkowe cechy, a mianowicie:
- dostępność przedmiotu wkładu i jego przydatność dla spółki;
- możliwość wejścia aportu do masy upadłościowej.
Jak należy rozumieć powyższe kryteria? Aport, jako wkład niepieniężny zawsze musi mieć możliwość wyceny, która pozwoli na właściwe wykazanie go w bilansie spółki. Możliwość zbycia prawa pozwala na przeniesienie go na inny podmiot (przy prawach niezbywalnych nie można tego dokonać).
Możliwość ustanowienia prawa oznacza, że wspólnik dokonujący aportu jest w posiadaniu danego prawa i ma swobodę w dysponowaniu tym prawem (nie jest one zabezpieczone na rzecz osób trzecich).
Co może stanowić aport w spółce?
Prawa, które mogą stanowić aport do spółki można co do zasady podzielić na materialne, obligatoryjne oraz dobra niematerialne.
Prawa, które mogą zostać uznane za aporty rzeczowe to m.in.:
- prawo własności innego przedsiębiorstwa;
- prawo własności zorganizowanych części przedsiębiorstwa np. konkretnego zakładu produkcyjnego;
- odrębna własność rzeczy ruchomych np. maszyny, samochody;
- odrębna własność nieruchomości np. budynków, budowli, gruntu;
- udział ułamkowy we współwłasności lub współwłasności łączne;
- użytkowanie wieczyste.
Drugą grupę typów wkładów niepieniężnych stanowią prawa obligacyjne, wśród których można wymienić:
- prawa związane z udziałami np. udziały w spółce z o.o. lub akcyjnej;
- obligacje np. Skarbu Państwa lub prywatne innych spółek;
- wierzytelności wspólnika np. w przypadku, gdy spółka ogłosi upadłość w terminie 2 lat od zawarcia umowy pożyczki.
Przedmiot aportu mogą stanowić również dobra niematerialne takie jak:
- patenty dotyczące wynalazków;
- prawa rejestracyjne własności znaków towarowych;
- prawa rejestracyjne wzorów użytkowych;
- prawa rejestracyjne na wzory przemysłowe, ale także na wzory układów scalonych oraz oznaczeń geograficznych;
- know-how w rozumieniu ustawy o rachunkowości;
- majątkowe prawa autorskie np. tantiemy.
Jak wnieść aport do sp. z o.o.
Wniesienie aportu do spółki z o.o. jest możliwe na dwa sposoby:
- w trakcie zakładania spółki – część udziałów jest obejmowana w zamian za wkład niepieniężny o określonej wartości;
- w trakcie trwania spółki – na podstawie uchwały o podniesieniu kapitału zakładowego, część podniesienia kapitału dokonywana jest w drodze aportu.
Przy nowej spółce, aport jest ujawniany już w umowie spółki, tam też jest szczegółowo opisany i wyceniany. Obowiązkowo jest także wskazywana liczba udziałów obejmowana przez wspólnika w zamian za wniesienie aportu. Zarówno umowa spółki jak i sprawozdanie dotyczące kapitału zakładowego jest przekazywane do sądu rejestrowego.
Należy zwrócić uwagę na fakt, iż w przypadku obejmowania udziałów w drodze wniesienia aportu, nie ma możliwości założenia spółki z o.o. metodą elektroniczną, za pomocą systemu informatycznego s24. To rozwiązanie jest przeznaczone wyłącznie dla spółek pokrywających kapitał zakładowy wpłatami pieniężnymi wspólników. W przypadku aportów, konieczne jest podpisanie umowy spółki u notariusza.
Spółka ma możliwość podniesienia kapitału zakładowego w każdym momencie swojej działalności. Podstawę tej czynności stanowi uchwała wspólników o podniesieniu kapitału zakładowego – w przypadku objęcia udziałów w zamian za aport, wymagana jest forma notarialna uchwały. Uchwała musi ponadto dokładnie określić i wycenić przedmiot wkładu niepieniężnego oraz wskazać liczbę i wartość nominalną udziałów przypadających wspólnikowi z tytułu wniesienia aportu. Podniesienie kapitału zawsze podlega zgłoszeniu do sądu rejestrowego.
Aportem do spółki z o.o. nigdy nie może być prawo niezbywalne, świadczenie pracy ani świadczenie usług.
Zaniżenie lub zawyżenie wartości aportu – skutki prawne
Z zawyżeniem wartości aportu mamy do czynienia w sytuacji, gdy wspólnicy przyjmują wyższą od realnej wartość wkładu niepieniężnego. Takie postępowanie prowadzi do powstania zawyżonego zapisu wartości wkładu, a całkowita wartość kapitału zakładowego nie jest pokryta sumą realnej wartości wkładów. Za przeszacowanie wartości wkładu odpowiedzialność ponoszą wspólnicy, a także członkowie zarządu spółki. Co do zasady wspólnik odpowiada za wady wkładu wniesionego przez siebie, ale w przypadku zawyżenia wartości wkładu odpowiedzialność ulega ustawowemu rozszerzeniu. Oprócz wspólnika, który wniósł wadliwy wkład także członkowie zarządu – którzy posiadając wiedzę o zawyżeniu, zgłosili spółkę do rejestru – mają obowiązek solidarnego wyrównania brakującej wartości aportu. Nie ma prawnej możliwości zwolnienia od tego obowiązku wspólnika czy też członków zarządu. Wyrównanie jest dokonywane – po wezwaniu wspólnika lub członka zarządu do zapłaty – w formie wpłaty pieniężnej. Zobowiązanie ma charakter bezwzględny i nawet utrata statusu wspólnika, bądź członka zarządu, nie pozwala uniknąć obowiązku wyrównania brakującej wartości aportu.
Zaniżenie wartości wkładu niepieniężnego występuje w przypadku, w którym aport został przyjęty do spółki za kwotę niższą od jego realnej wartości. Wskutek tego realny majątek spółki jest wyższy od wartości określonej wielkością kapitału zakładowego. Zaniżenie wartości aportu nie powoduje konsekwencji prawnych w stosunku do wspólników, spółki oraz nie wywołuje nieważności umowy spółki. Także w przypadku niewypłacalności spółki, wcześniejsze zaniżenie wartości aportu nie będzie miało wpływu na jej zakres odpowiedzialności przed wierzycielami.
